در نظام حقوقی ایران، فرایند طلاق و مسائل مربوط به آن، پیچیدگیها و حساسیتهای فراوانی دارد. از آنجا که طلاق به عنوان یکی از مهمترین تحولات زندگی زناشویی شناخته میشود، ضروری است که هر دو طرف با آگاهی کامل از حقوق و تکالیف خود اقدام کنند. در این میان، نقش مشاوره حقوقی برای دستیابی به اطلاعات دقیق و تصمیمگیریهای مناسب بسیار حائز اهمیت است.
در ادامه، طی ۸ بخش مجزا، مزایای اصلی مشاوره حقوقی در طلاق مورد بررسی قرار میگیرد.
۱. آشنایی با حقوق و تکالیف قانونی
نخستین و شاید مهمترین مزیت مشاوره حقوقی در طلاق، دستیابی به اطلاعات صحیح درباره حقوق و تکالیف قانونی زوجین است. طلاق در ایران تحت قوانین مشخصی صورت میگیرد؛ از جمله مباحث مربوط به مهریه، نفقه، اجرتالمثل و حضانت فرزندان.
بسیاری از افرادی که تصمیم به جدایی میگیرند، درک کاملی از این قوانین ندارند و ممکن است دچار سردرگمی یا خطا در تشخیص حق و حقوق خود شوند. از سوی دیگر، وجود اطلاعات نادرست یا منابع غیررسمی در فضای مجازی نیز میتواند افراد را گمراه سازد.
با بهرهگیری از مشاوره حقوقی، زن و شوهر میتوانند نسبت به مقررات حاکم بر طلاق، شرایط پرداخت مهریه، نحوه مطالبه نفقه و تکالیف هر یک از والدین در قبال فرزند یا فرزندان مشترک آگاهی کسب کنند. این آگاهی، از بروز بسیاری از تنشها در مراحل بعدی جلوگیری کرده و زمینه را برای تصمیمگیری آگاهانه فراهم مینماید.
۲. پیشگیری از اختلافات طولانیمدت
یکی از معضلات رایج در دعاوی طلاق، طولانی شدن روند رسیدگی و پیچیدگیهای ناشی از عدم شناخت دقیق طرفین از رویههای قضایی است. زمانی که زن و شوهر بدون مشاوره حقوقی وارد فرایند طلاق میشوند، معمولاً با ابهامات بسیاری روبهرو هستند و هر کدام تلاش میکند حق بیشتری را به دست آورد یا از حقوق خود دفاع کند، بدون آنکه چارچوبهای حقوقی را بهدرستی بشناسد.
این موضوع میتواند منجر به بروز تنشهای فراوان و طولانیشدن روند دادرسی شود. در مقابل، مشاوره حقوقی به طرفین کمک میکند تا اقدامات خود را مطابق با قانون انجام دهند و از طرح ادعاهای بیاساس یا غیرمستند پرهیز کنند. در نتیجه، دادگاه به سرعت میتواند شواهد و مدارک کافی را بررسی و رأی مقتضی را صادر کند و زندگی هر دو طرف زودتر به مسیر عادی خود بازگردد.
۳. انتخاب روش طلاق متناسب با شرایط زوجین
در نظام حقوقی ایران، طلاق انواع مختلفی دارد؛ از جمله طلاق توافقی، طلاق خلع، طلاق مبارات و طلاق به درخواست زن یا شوهر.
هر یک از این انواع، شرایط خاصی داشته و فرایند قانونی متفاوتی را طی میکند. گاه زن و شوهر بدون اطلاع از این تفاوتها، از راههای نادرست یا پیچیده برای جدایی اقدام میکنند و در نهایت با شکست یا طولانیشدن پرونده مواجه میشوند.
مشاوره حقوقی این مزیت را دارد که شرایط زندگی مشترک، دلایل طلاق، میزان داراییها و خواستههای هر کدام از زوجین را بررسی کرده و سپس روش مناسب برای طلاق را پیشنهاد دهد. به عنوان مثال، اگر طرفین بتوانند درباره تمام مسائل مالی و غیرمالی به تفاهم برسند، طلاق توافقی بهترین گزینه خواهد بود.
اما اگر فقط زن از ادامه زندگی کراهت دارد و مایل است از بخشی از حقوق مالی خود گذشت کند، طلاق خلع راهکار معقولتری است. این رویکرد هدفمند و اصولی، هزینه و زمان دادرسی را به حداقل میرساند.
۴. حفظ حقوق مالی و جلوگیری از تضییع حق
در طول فرایند طلاق، یکی از موارد بسیار مهم، حفظ حقوق مالی هر دو طرف است. مهریه، نفقه، اجرتالمثل ایام زوجیت و حتی تقسیم جهیزیه از جمله موضوعاتی هستند که اگر بدون آگاهی حقوقی مورد بحث قرار گیرند، ممکن است برخی حقوق قانونی زوجین نادیده گرفته شود.
مشاوره حقوقی، با تبیین نحوه محاسبه مهریه در صورت عندالمطالبه یا عندالاستطاعه بودن، میزان نفقه زن یا فرزندان، و شرایط پرداخت اجرتالمثل، کمک شایانی به طرفین میکند تا با دیدی شفاف وارد بحث بر سر جزئیات این حقوق شوند.
از سوی دیگر، اموالی که زوجین در دوران زندگی مشترک به دست آوردهاند، ممکن است نیازمند ارزیابی دقیق باشد تا تضییع حقی رخ ندهد. وکیل یا مشاور حقوقی میتواند با ارائه مشورتهای تخصصی، از انتقال اموال به صورت پنهانی یا کاهش ارزش تصنعی جلوگیری کرده و مانع از آن شود که یکی از زوجین از شرایط نا آشنا بودن طرف مقابل به قوانین سوءاستفاده نماید.
۵. تامین منافع و مصالح فرزندان
طلاق فقط به زوجین محدود نمیشود؛ بلکه فرزندان نیز به شدت تحت تاثیر قرار میگیرند. تعیین تکلیف حضانت و حق ملاقات فرزند از مهمترین دغدغههای والدین در هنگام جدایی است. گاه مادر و پدر بنا به دلایل شخصی یا عصبانیت مقطعی، تصمیماتی میگیرند که منافع فرزندان را به خطر میاندازد.
در اینجاست که مشاوره حقوقی با اشراف بر قوانین مربوط به حضانت، سن حضانت، شرایط انتقال حضانت به یکی از والدین یا حتی پدربزرگ و مادربزرگ، میتواند نقش مؤثری در حفاظت از منافع کودکان داشته باشد. افزون بر این، حق نفقه فرزند و تعیین شخص مکلف به پرداخت آن، از دیگر مواردی است که با رهنمودهای حقوقی دقیقتر روشن میشود.
یک مشاوره حرفهای در امور خانواده، تلاش میکند ضمن رعایت حقوق والدین، بهترین تصمیم برای فرزندان اتخاذ شود تا کمترین آسیبهای ممکن به آنها وارد گردد.
۶. هموار کردن مسیر صلح و سازش
اگرچه طلاق در بسیاری از موارد اجتنابناپذیر است، اما همیشه هم تنها گزینه نیست. گاه میتوان با میانجیگری یا مذاکره اصولی، برخی کدورتها را برطرف کرد و زندگی مشترک را نجات داد. مشاوره حقوقی در چنین شرایطی میتواند نقطه عطفی برای آشتی و صلح میان زوجین باشد. وکیل یا مشاور حقوقی متخصص در دعاوی خانوادگی، علاوه بر اشراف بر قوانین، مهارت گفتوگو و مدیریت اختلاف را نیز دارد.
وی میتواند پس از گوش سپردن به مشکلات دو طرف، پیشنهادهایی برای مصالحه مطرح کند و راهحلهایی مطابق با قانون ارائه دهد. این فرآیند، حتی اگر در نهایت به طلاق منجر شود، باعث کاهش تنش و خصومت میگردد و فضای کمتری برای انتقامجویی یا سوءتفاهم باقی میگذارد.
۷. کاهش هزینههای مالی و زمانی
دعاوی حقوقی در دادگاهها ممکن است بسیار زمانبر و پرهزینه باشد؛ بهویژه اگر طرفین بدون آگاهی وارد روند قضایی شوند و از راهکارهای غیرمستند بهره ببرند.
هر اشتباه در طرح دادخواست، جمعآوری مدارک، یا دفاع در برابر ادعاهای طرف مقابل، میتواند منجر به طولانیتر شدن مراحل دادرسی و افزایش هزینههای دادرسی شود. مشاوره حقوقی طلاق دقیق و بهموقع، ضمن اطمینان از ارائه صحیح دادخواست و تکمیل اسناد و مدارک لازم، روند رسیدگی را تسهیل میکند. با توجیه زوجین درباره تکالیفشان نسبت به یکدیگر و روشن ساختن قوانین مربوطه، از اقدامهای نادرست یا دوبارهکاری اجتناب میشود.
علاوه بر این، یک مشاور حقوقی آگاه میتواند در مواردی با ارائه یک روش جایگزین حل اختلاف (Alternative Dispute Resolution) مانند داوری یا مذاکره سازنده، فرایند طلاق را کوتاهتر و کمهزینهتر کند.
۸. حفظ احترام و کرامت انسانی
طلاق در هر فرهنگی، پدیدهای تلخ محسوب میشود و ممکن است با احساسات منفی، سرخوردگی یا خشم همراه باشد. زمانی که زن و شوهر به صورت شتابزده و بدون راهنمایی وارد روند طلاق میشوند، این احساسات منفی میتواند تشدید شده و حتی منجر به مخدوش شدن حیثیت و کرامت هر یک از طرفین شود. مشاوره حقوقی سبب میشود که فرایند جدایی در چهارچوبی قانونی و اخلاقی پیش برود و طرفین ضمن رعایت حقوق یکدیگر، حرمت شخصی را پاس بدارند.